Dünya genelinde artan doğal afetlerin yol açtığı yıkım, bilim insanlarını ve teknoloji uzmanlarını daha etkili kurtarma çözümleri geliştirmeye yöneltti.
5G/6G ağlarının ultra düşük gecikme süreleri ve yapay zekanın (AI) güçlü veri analizi yetenekleri, deprem kurtarma operasyonlarında çığır açtı.
Uzmanlar, bu teknolojilerin gerçek zamanlı iletişim, hızlı müdahale ve hassas konum belirleme ile hayat kurtarma kapasitesini artırdığını vurguladı.
HIZ VE BAĞLANTI: 5G/6G’NIN ROLÜ
5G ağları, saniyede yüzlerce megabit hız ve 1 milisaniyeye kadar düşen gecikme süreleriyle afet anlarında kesintisiz iletişim sağladı. Ancak, ufukta beliren 6G teknolojisi, terahertz (THz) frekans bantlarıyla bu kapasiteyi daha da ileri taşıyor.
IEEE üyesi ve Denver Üniversitesi’nde iletişim teknolojileri uzmanı Dr. Faisal Maqsood, “6G, mevcut 5G ağlarının ötesine geçerek kırsal ve afet bölgelerinde %95’e varan kapsama alanı sunabilir. Bu, özellikle deprem gibi iletişim altyapısının çöktüğü senaryolarda kritik önem taşıyor” dedi.
Hurricane Maria’nın (2017) Porto Riko’da iletişim ağlarının %95’ini devre dışı bırakması gibi olaylar, geleneksel sistemlerin yetersizliğini ortaya koyuyor. 6G’nin düşük yörüngeli uydu (LEO) entegrasyonu ve dinamik spektrum paylaşımı (DSS), bu tür krizlerde bağlantıyı sürdürebilir.
Örneğin, Starlink gibi LEO uydu sistemleri, 25 milisaniyelik gecikme süreleriyle kurtarma ekiplerine anında veri akışı sağladı.
YAPAY ZEKA: AKILLI KURTARMA
Yapay zeka, deprem kurtarma süreçlerinde veri analizi ve karar alma süreçlerini dönüştürdü.
NASA’nın NISAR uydusundan gelen sentetik apertür radar (SAR) verilerini analiz eden AI sistemleri, deprem sonrası yıkım bölgelerini 1 metrekare çözünürlükle haritalandırabildi.
Glasgow Üniversitesi’nden Prof. Qammer Abbasi, “AI, sosyal medya verilerinden acil yardım çağrılarını tespit ederek kurtarma ekiplerine yönlendirebiliyor. BERT tabanlı doğal dil işleme modelleri, X gibi platformlarda paylaşılan SOS mesajlarını anında analiz ediyor” dedi.
Ayrıca, graf nöral ağlar (GNN) ve takviyeli öğrenme (RL) algoritmaları, deprem sonrası tahliye rotalarını optimize etti.
Maui yangınlarında, AI tabanlı bir “dijital ikiz” simülasyonu, tahliye sürelerini %40 oranında azalttı. Bu teknoloji, deprem bölgelerinde de benzer bir etki oluşturdu.
