Gelişmekte olan ülkelerin uluslararası konularda daha çok söz sahibi olmasını isteyen Brezilya, Rusya, Hindistan ve Çin 2006’da, “BRIC” grubunu kurdu. Grup adını, bu ülkelerin İngilizce baş harflerinden alıyor. 2011’de Güney Afrika’nın da katılmasıyla grubun adı “BRICS” oldu.
Mısır, Etiyopya, İran, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri de 1 Ocak’ta BRICS’e katılacak.
Grubun genişletilmiş hali için herhangi bir isim açıklanmadı ama grubun adının “Brics +” olacağı düşünülüyor.
Arjantin de gruba davet edilmişti. Ülkenin yeni cumhurbaşkanı Javier Milei BRICS’e katılmayacaklarını söyledi.
BRICS ülkeleri yıllık zirve toplantılarında kararlar alıyor. Grup üyesi ülkeler sırayla, bir yıllığına grubun dönem başkanı oluyor.
BRICS neden önemli?
BRICS ülkeleri arasında Çin ve Rusya gibi büyük dünya güçleri, ya da Brezilya ve Güney Afrika gibi kendi kıtalarındaki büyük güçler.
Grubun genişleyince, bünyesindeki ülkelerin toplam nüfusu 3,5 milyar olacak. Bir başka deyişle dünya nüfusunun yüzde 45’i.
BRICS ülkelerinin ekonomilerinin toplam büyüklüğü 28,5 trilyon dolar. Bu da, dünya ekonomisinin yaklaşık yüzde 28’ine tekabül ediyor.
BRICS ülkeleri aynı zamanda dünyada ham petrolün yüzde 44’ünü üretiyor.
BRICS grubu, kalkınmakta olan ülkelerin “daha büyük bir ağırlığa ve temsile” sahip olması çağrısı yapıyor.
Grup bünyesindeki ülkeler 2014’te, kalkınma projelerine destek vermek için Yeni Kalkınma Bankası’nı kurdu.
BRICS ülkeleri 2022 sonu itibarıyla kalkınmakta olan ülkelere yeni yol, köprü, demir yolu ve su tedariki projeleri için 32 milyar dolar kredi verdi.
İrlanda’nın başkenti Dublin’deki Trinity College’dan kalkınma coğrafyası uzmanı Prof Padraig Carmody, bunun özellikle Çin’in BRICS için biçtiği rol olduğunu söylüyor.
Carmody, “Çin, BRICS üzerinden gücünü ve nüfuzunu büyütmeye çalışıyor. Özellikle Afrika’da. Küresel Güney’in başlıca sesi olmak istiyorlar” diyor.
BRICS’teki bir diğer büyük güç Rusya’nın ise grubu başka bir amaçla kullandığını savunanlar var.
Londtra merkezli düşünce kuruluşu Chatham House’dan Creon Butler, “Rusya grubu Batı’ya karşı savaşının parçası olarak görüyor. Ukrayna’nın işgalinden sonra uygulanan ambargoları aşmasına yardımcı oluyor” diyor.
Butler ayrıca, İran’ın BRICS’e üye olmasının, grubun Batı karşıtı özelliğini artıracağı görüşünde.
‘BRICS para birimi’ doların yerini alabilir mi?
Ülkeler birbirleriyle ticaretlerinde sıklıkla ABD doları kullanıyor.
Brezilya ve Rusya’dan önde gelen siyasetçiler, “BRICS para birimi” oluşturup, dolar hakimiyetine son vermeyi önerdi. Ancak bu konu 2023’teki BRICS Zirvesi’nde ele alınmadı.
Prof. Carmody, ekonomileri birbirlerinden çok farklı özelliklerde olduğu için BRICS ülkelerinin ortak para birimi oluşturmasının pratik olmayacağını söylüyor.
Ancak Canandy, “Gelecekte uluslararası ticaret ödemelerini yapma için ortak bir para birimi ya da uluslararası ticaret için bir kripto para oluşturabilirler” diyor.
BRICS, G20’ye rakip mi?
Türkiye’nin de dahil olduğu G20 grubu, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler tarafından, mali krizler ve iklim değişikliği gibi küresel sorunları ele almak için kurulmuştu.
Ancak BRICS grubunda G20 üyesi ülkeler de var.
Düşünce kuruluşu Uluslararası Stratejik Araştırmalar Entitüsü’nden Dr. Irene Mia, gelecekte bu iki grubun eş güdümlü çalışabileceğini söylüyor:
“Birlikte, gelişmekte olan ülkelere iklim değişikliğiyle mücadelede daha fazla para verilmesi için ya da dünyanın para birimi konumundaki ABD dolarının gücünün azaltılması için bastırabilirler.”
Rusya, 2024’te BRICS dönem başkanlığını nasıl kullanacak?
BRICS Zirvesi, Ekim ayında Rusya’nın Kazan kentinde yapılacak.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ülkesinin dönem başkanlığında üç konuya öncelik vereceğini söyledi:
Dr Mia, “Rusya, BRICS ile Batı’ya, Ukrayna’nın işgaline karşın dünyanın geri kalanında dostları ve müttefikleri olduğunu göstermeye çalışacak” diyor.
